อิเมหิ จตฺตารีสาย อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อตฺถงฺคโม โหติ; อิเมหิ จตฺตารีสาย อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อตฺถงฺคมํ ปชานาติฯ

ก. อสฺสาทนิทฺเทโส

[189] กตเมหิ ปญฺจวีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อสฺสาโท โหติ; กตเมหิ ปญฺจวีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อสฺสาทํ ปชานาติ? อสฺสทฺธิยสฺส อนุปฏฺฐานํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, อสฺสทฺธิยปริฬาหสฺส อนุปฏฺฐานํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, อธิโมกฺขจริยาย เวสารชฺชํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, สนฺโต จ วิหาราธิคโม สทฺธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ยํ สทฺธินฺทฺริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อยํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโทฯ

โกสชฺชสฺส อนุปฏฺฐานํ วีริยินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, โกสชฺชปริฬาหสฺส อนุปฏฺฐานํ วีริยินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ปคฺคหจริยาย เวสารชฺชํ วีริยินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, สนฺโต จ วิหาราธิคโม วีริยินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ยํ วีริยินฺทฺริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อยํ วีริยินฺทฺริยสฺส อสฺสาโทฯ

ปมาทสฺส อนุปฏฺฐานํ สตินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ปมาทปริฬาหสฺส อนุปฏฺฐานํ สตินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, อุปฏฺฐานจริยาย เวสารชฺชํ สตินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, สนฺโต จ วิหาราธิคโม สตินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ยํ สตินฺทฺริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อยํ สตินฺทฺริยสฺส อสฺสาโทฯ

อุทฺธจฺจสฺส อนุปฏฺฐานํ สมาธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, อุทฺธจฺจปริฬาหสฺส อนุปฏฺฐานํ สมาธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, อวิกฺเขปจริยาย เวสารชฺชํ สมาธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, สนฺโต จ วิหาราธิคโม สมาธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ยํ สมาธินฺทฺริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อยํ สมาธินฺทฺริยสฺส อสฺสาโทฯ

อวิชฺชาย อนุปฏฺฐานํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, อวิชฺชาปริฬาหสฺส อนุปฏฺฐานํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ทสฺสนจริยาย เวสารชฺชํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ , สนฺโต จ วิหาราธิคโม ปญฺญินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ, ยํ ปญฺญินฺทฺริยํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อยํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อสฺสาโทฯ

อิเมหิ ปญฺจวีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อสฺสาโท โหติ; อิเมหิ ปญฺจวีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อสฺสาทํ ปชานาติฯ

ข. อาทีนวนิทฺเทโส

[190] กตเมหิ ปญฺจวีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อาทีนโว โหติ; กตเมหิ ปญฺจวีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อาทีนวํ ปชานาติ? อสฺสทฺธิยสฺส อุปฏฺฐานํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อสฺสทฺธิยปริฬาหสฺส อุปฏฺฐานํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนิจฺจฏฺเฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, ทุกฺขฏฺเฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนตฺตฏฺเฐน สทฺธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติฯ

โกสชฺชสฺส อุปฏฺฐานํ วีริยินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, โกสชฺชปริฬาหสฺส อุปฏฺฐานํ วีริยินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนิจฺจฏฺเฐน วีริยินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, ทุกฺขฏฺเฐน…เป.… อนตฺตฏฺเฐน วีริยินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติฯ

ปมาทสฺส อุปฏฺฐานํ สตินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, ปมาทปริฬาหสฺส อุปฏฺฐานํ สตินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนิจฺจฏฺเฐน สตินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, ทุกฺขฏฺเฐน…เป.… อนตฺตฏฺเฐน สตินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติฯ

อุทฺธจฺจสฺส อุปฏฺฐานํ สมาธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อุทฺธจฺจปริฬาหสฺส อุปฏฺฐานํ สมาธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนิจฺจฏฺเฐน สมาธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, ทุกฺขฏฺเฐน…เป.… อนตฺตฏฺเฐน สมาธินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติฯ

อวิชฺชาย อุปฏฺฐานํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อวิชฺชาปริฬาหสฺส อุปฏฺฐานํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนิจฺจฏฺเฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, ทุกฺขฏฺเฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติ, อนตฺตฏฺเฐน ปญฺญินฺทฺริยสฺส อาทีนโว โหติฯ